WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO
w Szkole Podstawowej nr 2 im. Fryderyka Chopina w Świebodzinie
WSTĘP
Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego jest zbiorem działań w zakresie przygotowania uczniów do efektywnego zaistnienia i poruszania się na rynku edukacyjnym, a w przyszłości - rynku pracy. System określa cele, zadania oraz formy i metody pracy zawodoznawczej w ramach rocznego harmonogramu działań. Uczniowie kończący szkołę podstawową stają przed wyborem szkoły ponadpodstawowej oraz kierunku dalszego kształcenia. Podjęcie decyzji o wyborze zawodu jest trudnym etapem w życiu. Ważne jest wyposażenie młodzieży w umiejętności przydatne w podejmowaniu decyzji dotyczących wyboru zawodu, które rzutować będą na dalszy przebieg kariery zawodowej młodego człowieka. Dlatego tak ważna jest umiejętność planowania kariery edukacyjno-zawodowej przez uczniów, umiejętność podejmowania trafnych decyzji i dokonywania wyborów. Planowanie nie jest jednak jednorazową decyzją, ale procesem występującym w okresie całego życia. Uczeń powinien poznać siebie i własne predyspozycje zawodowe, by mógł dokonać prawidłowego wyboru. Bazując na zainteresowaniach oraz słabych i mocnych stronach każdego ucznia należy ukierunkować go na wybór dalszego kształcenia i przygotować do podjęcia decyzji o wyborze zawodu.
Proponowane w programie działania pozwalają uczniowi na lepsze przyjrzenie się sobie, analizę swoich mocnych i słabych stron, zainteresowań oraz cech osobowościowych – ważnych przy podejmowaniu decyzji. Zajęcia mają dostarczyć młodzieży oraz ich rodzicom wiedzy pozwalającej na świadome i samodzielne kreowanie swojej ścieżki edukacyjnej kariery zawodowej.
Szkolny program doradztwa umożliwia uczniowi zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do poznania siebie, własnych predyspozycji zawodowych, rynku pracy i zasad nim rządzących, a także zaplanowanie własnej kariery edukacyjno-zawodowej.
Efektem końcowym realizacji programu ma być przygotowanie ucznia do podejmowania trafnych decyzji w zakresie wyboru ścieżki kształcenia.
PODSTAWA PRAWNA
- Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz.U. 2016 poz. 1943 ze zm.).
- Ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. 2017 poz. 59, 949).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017 poz. 356).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. 2017 poz. 1611).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U.2017 poz. 1591).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego.
- Statut Szkoły Podstawowej nr 2 im. Fryderyka Chopina w Świebodzinie.
OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ WSDZ
- Dyrektor szkoły
- Koordynator doradztwa zawodowego
OSOBY WSPÓŁPRACUJĄCE W REALIZACJI WSDZ
- Pedagog szkolny
- Wychowawcy klas
- Wychowawcy świetlicy szkolnej
- Nauczyciele biblioteki
- Nauczyciele poszczególnych przedmiotów
- Rodzice
CELE GŁÓWNE
- Przygotowanie uczniów do podjęcia trafnych decyzji edukacyjno - zawodowych, wyboru szkoły ponadpodstawowej zgodnej z zainteresowaniami, uzdolnieniami i umiejętnościami oraz do roli pracownika na współczesnym rynku pracy,
- Wdrażanie do idei kształcenia ustawicznego, kreatywnego i mobilnego funkcjonowania zgodnie ze zmianami we współczesnym świecie.
- Przygotowanie rodziców do efektywnego wspierania dzieci w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych.
CELE SZCZEGÓŁOWE
Uczniowie:
- Wyzwalanie własnej aktywności ucznia w kierunku samopoznania, odkrywania zainteresowań uzdolnień i umiejętności, rozpoznawania swego usposobienia i temperamentu pod kątem predyspozycji do wykonywania różnych zawodów.
- Kształtowanie umiejętności planowania dalszego rozwoju edukacyjno – zawodowego.
- Rozwijanie umiejętności samooceny.
- Wskazanie na znaczenie stanu zdrowia i warunków psychofizycznych w związku z wymaganiami konkretnego zawodu.
- Wyposażenie uczniów w wiedzę o interesujących ich zawodach, o czynnościach i warunkach pracy dla konkretnego zawodu oraz informacje o zawodach z najbliższego otoczenia oraz ogólnej sytuacji na rynku pracy.
- Kształtowanie umiejętności określania swoich celów życiowych, mocnych i słabych stron, sprawnego komunikowania, autoprezentacji.
- Wzmacnianie poczucia wartości przez określanie mocnych stron.
- Rozwijanie świadomości mobilności zawodowej i pobudzenie aktywności do poszukiwania alternatywnych rozwiązań w różnych sytuacjach zawodowych i życiowych.
- Kształtowanie właściwej postawy wobec pracy, np. poczucia odpowiedzialności, inicjatywy, punktualności itp..
- Planowanie własnego rozwoju.
- Poznanie form zatrudnienia (umowy o pracę, umowy o dzieło, umowy-zlecenia).
- Zdobycie umiejętności przygotowania i sprawnego pisania listu motywacyjnego, życiorysu zawodowego (cv), kwestionariusza osobowego.
- Zdobycie umiejętności przeprowadzenia rozmowy kwalifikacyjnej.
- Rozszerzenie zasobu informacji na temat sposobów poszukiwania pracy.
Nauczyciele:
- Diagnozują potrzeby i zasoby uczniów.
- Rozwijają talenty, zainteresowania, zdolności, predyspozycje uczniów.
- Kształtują u uczniów odpowiedzialność za własny rozwój zawodowy.
- Wspierają rodziców w procesie doradczym, udzielają informacji, lub kierują do specjalistów.
- Znają ofertę szkół, zasady rekrutacji.
- Aktywizują się i podnoszą swoje kompetencje do prowadzenia orientacji zawodowej w szkole.
- Włączają w treści przedmiotowe tematykę z zakresu orientacji zawodowej.
- Opracowują materiały pomocnicze do prowadzenia zajęć z orientacji zawodowej na godzinach wychowawczych i spotkaniach z rodzicami.
- Włączają przedstawicieli instytucji i zakładów pracy w proces orientacji i doradztwa zawodowego w szkole.
Rodzice:
- Znają mocne i słabe strony swojego dziecka.
- Są zaangażowani i przygotowani do pełnienia roli „doradców”.
- Znają czynniki ważne przy wyborze szkoły i zawodu.
- Znają ofertę szkół, zasady rekrutacji.
- Wiedzą, gdzie szukać pomocy dla swoich dzieci w sytuacjach trudnych.
- Angażują się w pracę doradczą szkoły (np. Prezentują swoje zawody, zakłady pracy).
OGÓLNE TREŚCI I ZADANIA
Działania w zakresie orientacji szkolnej i zawodowej powinny aktywizować ucznia do nabywania wiedzy i umiejętności w zakresie:
- poznawania siebie,
- znajomości świata zawodów i rynku pracy
- znajomości źródeł informacji,
- uczenie się przez całe życie,
- planowanie przyszłości edukacyjno – zawodowej.
Klasy I – III: orientacja zawodowa obejmuje kształtowanie właściwej postawy dziecka wobec pracy ludzkiej, zapoznanie z różnorodnymi zawodami z najbliższego otoczenia dziecka.
Klasy IV – VI: orientacja zawodowa polega na wstępnej analizie znaczenia pracy w życiu człowieka i w życiu społeczeństwa. Podczas lekcji dzieci wstępnie poznają i oceniają różne cechy, własne możliwości i preferencje niezbędne do wyboru ścieżki zawodowej.
Klasy VII – VIII: zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego są realizowane na podstawie programu nauczania w którym zawarte są informacje o zawodach, kwalifikacjach i stanowiskach pracy oraz możliwościach uzyskania kwalifikacji zgodnych z potrzebami rynku pracy, a także predyspozycjami zawodowymi.
Zadania szkolnego koordynatora doradztwa zawodowego:
- Systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje i pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej.
- Gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia.
- Wskazywanie osobom zainteresowanym (młodzieży, rodzicom, nauczycielom) źródeł dodatkowej, rzetelnej informacji na poziomie regionalnym, ogólnokrajowym, europejskim na temat:
- rynku pracy,
- trendów rozwojowych w świecie zawodów i zatrudnienia,
- wykorzystania posiadanych uzdolnień i talentów w różnych obszarach, świata pracy,
- instytucji i organizacji wspierających funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w życiu codziennym i zawodowym,
- alternatywnych możliwości kształcenia dla młodzieży z problemami, programów edukacyjnych Unii Europejskiej.
- Udzielanie indywidualnych porad edukacyjnych i zawodowych uczniom i ich rodzicom.
- Prowadzenie grupowych zajęć aktywizujących, wspierających uczniów w świadomym planowaniu kariery i podjęciu roli zawodowej poprzez przygotowanie ich do aktywnego poszukiwania pracy, prezentowania się na rynku pracy oraz wyposażenie ich w wiedzę na temat reguł i trendów rządzących rynkiem pracy.
- Współpraca z radą pedagogiczną w zakresie:
- tworzenia i zapewnienia ciągłości działań wewnątrzszkolnego systemu doradztwa, zgodnie ze Statutem Szkoły,
- realizacji zadań z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej.
- prowadzenie odpowiedniej dokumentacji udzielanych porad i osób korzystających z usług doradcy zawodowego, sporządzanie sprawozdań z prowadzonej działalności.
- współpraca z instytucjami wspierającymi wewnątrzszkolny system doradztwa: kuratorium oświaty, centra informacji i planowania kariery zawodowej, poradnie psychologiczno – pedagogiczne, powiatowe urzędy pracy, przedstawiciele organizacji zrzeszających pracodawców itp.
- ewaluacja Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa, aby działania szkoły były zgodne z oczekiwaniami i potrzebami uczniów.
Zadania osób współpracujących w realizacji WSDZ
- pedagog szkolny – wdrażanie uczniów do pogłębiania wiedzy i umiejętności z zakresu kompetencji społecznych, autoprezentacji, metod radzenia sobie w sytuacjach trudnych,
- wychowawcy klas, wychowawcy świetlicy szkolnej – pogłębianie kompetencji interpersonalnych uczniów, prowadzenie ćwiczeń integrujących grupę, organizacja spotkań z przedstawicielami różnych zawodów z udziałem rodziców, uczestnictwo w wycieczkach zawodoznawczych, pełnienie funkcji wspierająco informacyjnej dla rodziców
- nauczyciel biblioteki – gromadzenie i udostępnianie literatury zawodoznawczej, popularyzacja informatorów edukacyjnych, gromadzenie czasopism i innych źródeł informacji edukacyjno – zawodowych
- nauczyciele poszczególnych przedmiotów – wykorzystywanie i dostosowywanie treści nauczanego przedmiotu do edukacji prozawodowej.
- rodzice – pomoc swoim dzieciom w podjęciu decyzji edukacyjno – zawodowej, współpraca ze szkołą i poradnią psychologiczno – pedagogiczną w celu rozpoznania umiejętności, preferowanych wartości, zdolności i zainteresowań oraz mocnych i słabych stron swoich dzieci, uczestnictwo w spotkaniach organizowanych w szkole w celu zapoznania się z problematyką wyboru zawodu i możliwościami dalszego kształcenia.
ZADANIA NAUCZYCIELI ORAZ TREŚCI Z RÓŻNYCH PRZEDMIOTÓW
Pedagog szkolny – pedagogizacja rodziców ( indywidualnie lub grupowo) w razie potrzeby na zebraniach z rodzicami przy udziale wychowawców. Kierowanie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi do innych specjalistów lub do placówek przysposabiających do zawodu.
Wychowawcy – na lekcjach wychowawczych (zawodoznawczych) wprowadzają podstawy treningu interpersonalnego, kierują uczniów potrzebujących pomocy do pedagoga lub doradcy zawodowego. Pomagają w zdobywaniu i pogłębianiu wiedzy o interesujących zawodach oraz k ształtowaniu postaw aktywnych i przedsiębiorczych. Prawa i obowiązki ucznia – prawa pracownika. Co oznacza być człowiekiem odpowiedzialnym (statut szkoły – regulamin pracy ?). Integracja (współpraca w grupie).
Nauczyciel biblioteki – gromadzi literaturę z zakresu psychologii, prawa pracy i doradztwa zawodowego. Udostępnia informatory i ulotki o szkołach, wskazuje źródła informacji
Nauczyciel informatyki – w ramach własnego przedmiotu prowadzi naukę poszukiwania informacji (np. dotyczących zatrudnienia), pomaga uczniom klas VIII w logowaniu do elektronicznego systemu wspomagania rekrutacji szkół ponadpodstawowych, wyjaśnia organizację pracy i przepisy bhp w pracy z komputerem. Pomaga w poznawaniu zasad prawidłowego przygotowywania dokumentów aplikacyjnych CV i listu motywacyjnego – wzory pism urzędowych.
Nauczyciel wiedzy o społeczeństwie – omawia treści dotyczące przedsiębiorczości (cechy przedsiębiorcy), potrzeb człowieka i sposobów ich zaspokojenia, życiorys i list motywacyjny, przyczyny bezrobocia. Kształtuje osobowość ucznia (w tym zawodową). Zapoznaje z pojęciami związanymi z prawem, urzędem, budżetem. Zawody –polityk, przedsiębiorca.
Nauczyciel historii – wprowadza pojęcia związane z pracą (obowiązki , odpowiedzialność) nawiązuje do póżnych zawodów. Słownictwo związane z konfliktem, sukcesem .
Nauczyciel języka polskiego – doskonalenie umiejętności mówienia, pisania, czytania ze zrozumieniem; rozwija zainteresowania humanistyczne; rozwija umiejętności komunikowania się z otoczeniem; nadzoruje uczniów biorących udział w konkursach literackich o tematyce zawodowej, uczy poprawnie formułować życiorys, list motywacyjny, CV. Zapoznaje z zawodami humanistycznymi – psycholog, dziennikarz, aktor, reżyser.
Nauczyciele języków obcych – rozwijanie u uczniów świadomości znaczenia języków obcych nowożytnych w różnych dziedzinach życia społecznego, w tym w pracy, również w odniesieniu do ścieżki własnej kariery zawodowej prezentują uczniom filmy o zawodach w języku angielskim lub niemieckim. Zapoznają ze słownictwem: zwroty grzecznościowe, emocje, ubiór w pracy, instytucjami użyteczności publicznej, obowiązkami pracownika, instrukcjami obsługi; nazwy zawodów – słowniczek.
Nauczyciel matematyki – ukazują znaczenie matematyki w życiu codziennym, w przyszłej pracy zawodowej, uświadamianie na jakich kierunkach kształcenia jest wymagana, wskazanie gałęzi wiedzy i konkretnych zawodów, w których podstawą jest matematyk; Uświadomienie uczniom, że matematyka jest ważnym przedmiotem obowiązującym na egzaminach wielu etapów edukacyjnych. Algorytmy wokół nas – programista, operator, nawiązuje także do zawodów: fryzjer, stolarz, kucharz.
Nauczyciel biologii – omawiając stan zdrowia i choroby człowieka nawiązuje do przeciwskazań zdrowotnych w wybranych zawodach. Omawia zawody związane z omawianą tematyką – biolog, mikrobiolog, lekarz, pielęgniarka, farmaceuta, ogrodnik, kucharz, rolnik.
Nauczyciel fizyki – zajęcia o elektryczności, mechanice; omawia zawody elektryk, mechanik pojazdów samochodowych, dekarz. Zagadnienia z obszaru atomistyki, automatyki.
Nauczyciel chemii – praca w laboratorium (laborant). I pomoc w przypadku poparzeń środkami chemicznymi oraz zatruć – ratownictwo medyczne.
Nauczyciel geografii – nawiązuje do zawodów górnik, handlowiec, kartograf, geolog. Struktura zatrudnienia w Polsce, problemy globalizacji.
Nauczyciel techniki – zachowanie się podczas zwiedzania zabytków, omawia zawody – fotograf, malarz, reżyser, aktor.
Nauczyciel religii – czym jest praca w życiu człowieka, wyznaczanie celów życiowych. Na czym polega szczęście – praca zawodowa jako źródło satysfakcji. Przypowieść biblijna o talentach – wykorzystanie własnego potencjału.
Nauczyciel WDŻ – galeria charakterów, poznawanie własnego charakteru, temperamentu.
Nauczyciele wychowania fizycznego – omawiając trening zdrowotny pomagają opracować rozkład dnia ucznia, uwzględniając proporcje między pracą a wypoczynkiem, wysiłkiem umysłowym a fizycznym.
FORMY, METODY I TECHNIKI REALIZACJI ZADAŃ
Treści z zakresu doradztwa zawodowego są realizowane w szkole w ciągu roku szkolnego, zgodnie z harmonogramem działań WSDZ. Działania doradcze realizowane są w ramach:
- lekcji wychowawczych,
- lekcji przedmiotowych,
- zajęć z doradztwa zawodowego – klasy VII – VIII,
- zajęć pozalekcyjnych,
- wycieczek,
- indywidualnych konsultacji,
- pomocy psychologiczno- pedagogicznej.
Formy pracy z uczniami:
- zajęcia z wychowawcą,
- zajęcia z pedagogiem szkolnym,
- godziny w planie nauczania doradztwa zawodowego w klasach VII,
- lekcje przedmiotowe,
- powiązanie treści programowych przedmiotów ze światem zawodów,
- koła zainteresowań dla uczniów,
- pogadanki,
- dyskusje,
- spotkania z doradcą zawodowym,
- spotkania z przedstawicielami pracodawców,
- spotkania z przedstawicielami różnych zawodów,
- prezentacje multimedialne,
- konkursy, quizy promujące świat zawodów,
- filmy,
- metody projektu,
- wycieczki zawodoznawcze,
- udział w targach edukacyjnych,
- gazetki tematyczne,
- teczki zawodoznawcze,
- portfolio
- porady indywidualne – rozmowy i wywiad doradczy, wsparcie w podnoszeniu samooceny i radzeniu sobie w sytuacjach utrudniających optymalny rozwój,
- ankiety, kwestionariusze, testy – diagnoza predyspozycji zawodowych,
- przegląd prasy, czasopism, stron internetowych.
Formy działań adresowane do rodziców:
- zajęcia psychoedukacyjne służące wspomaganiu rodziców w procesie podejmowania decyzji edukacyjnych i zawodowych przez ich dzieci,
- włączanie rodziców, jako przedstawicieli różnych zawodów, do działań informacyjnych szkoły,
- przekazanie informacji o możliwości indywidualnej rozmowy z doradcą w PPP,
- przekazanie informacji na temat doradztwa zawodowego w naszym regionie,
- gromadzenie, systematyczna aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjno-zawodowej.
Formy działań adresowane do nauczycieli:
- warsztaty dla nauczycieli z zakresu poradnictwa zawodowego,
- tworzenie warunków do wymiany doświadczeń i dzielenia się wiedzą,
- opracowanie scenariuszy zajęć realizowanych podczas godzin wychowawczych,
- wspólne stworzenie z uczniami informacji poświęconych zagadnieniom planowania kariery i pracy zawodowej.
Metody pracy:
- aktywizujące problemowe; burza mózgów, dyskusja,
- metoda dramy; inscenizacje i odgrywanie ról,
- metody testowe,
- metody audiowizualne; filmy edukacyjne, Internet, programy multimedialne, prezentacje multimedialne,
- treningi umiejętności społecznych; mini wykłady, pogadanki, dyskusje,
- techniki plastyczne, gry i zabawy.
OCZEKIWANE EFEKTY - KORZYŚCI DLA UCZNIÓW, RODZICÓW, SZKOŁY, PRACODAWCÓW.
Uczeń:
- zna czynniki niezbędne do podjęcia prawidłowej decyzji o wyborze zawodu: wiedza o sobie, wiedza o świecie zawodów, rynku pracy, zawodach przyszłości i drogach kształcenia,
- potrafi określić swoje mocne strony,
- jest świadomy swoich ograniczeń,
- potrafi wskazać swoje uzdolnienia, zainteresowania,
- jest zorientowany, gdzie szukać informacji o zawodach i jak je poznawać,
- zna system kształcenia – rożne ścieżki kariery,
- ma świadomość, że zawód nie jest wybierany na całe życie i że każdy człowiek może wykonywać kilka zawodów, które można zdobyć różnymi drogami,
- reprezentuje pozytywną postawę wobec pracy,
- z szacunkiem odnosi się do różnych zawodów,
- czuje się odpowiedzialny za swój los i swoją przyszłość,
- potrafi racjonalnie zaplanować swoją indywidualna ścieżkę kariery zawodowej,
- trafnie planuje swoją karierę zawodową,
- uświadamia sobie możliwość zmian w zaplanowanej karierze.
Rodzice:
- znają aktualne informacje o typach szkół i możliwościach kształcenia, o rynku pracy;
- potrafią efektywnie wspierać dzieci w podejmowaniu przez nie decyzji o dalszej drodze kształcenia.
Korzyści dla szkoły:
- realizuje zobowiązanie wynikające ze statutu szkoły,
- posiada aktualną bazę informacji edukacyjno – zawodowej,
- absolwent szkoły jest przygotowany do podjęcia ról społecznych i zawodowych co wpływa na zwiększenie prestiżu szkoły w środowisku.
Korzyści dla pracodawcy:
- zatrudnia świadomych pracowników, którzy dokonali trafnych wyborów zawodowych, oraz szanują i znają wartość swojej pracy
EWALUACJA
Ewaluacja WSDZ jest stałym elementem wdrażania działań doradczych w szkole, aby propozycje warsztatów były zgodne z oczekiwaniami i potrzebami uczniów i ich rodziców. Na podstawie kwestionariusza ewaluacji wypełnianego na bieżąco przez wychowawców i nauczycieli (zał. Nr 1), ankiety przeprowadzonej wśród uczniów kl. IV-VII oraz rozmów z uczniami kl. I-III doradca zawodowy sporządzi sprawozdanie i przedstawi Dyrektorowi Szkoły i Radzie Pedagogicznej na koniec roku szkolnego.
Ewaluacja służy ocenie skuteczności funkcjonowania WSDZ, odnosi się do wszystkich działań realizowanych przez osoby odpowiedzialne i współuczestniczące. Odbywać się będzie w formie ankiet przeprowadzanych wśród uczniów, rodziców i nauczycieli. Wnioski z ewaluacji będą podstawą modyfikacji działań szkoły w tym zakresie.
Spis instytucji do współpracy w ramach realizacji WSDZ:
- Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Świebodzinie,
- Powiatowy Urząd Pracy w Świebodzinie,
- szkoły ponadpodstawowe.
PRZYDATNE LINKI
strony internetowe przydatne do realizacji zadań doradztwa szkolnego i zawodowego:
· https://kwalifikacje.gov.pl/
· www.uczelnie.info.